Ehliyet Sahiplerine Kötü Haber: Zihinsel Yetersizlikte Sürücü Belgesi İptali Geliyor!
Sürücü belgesi almak isteyenler için yeni bir uygulama mı yolda? Sosyal medyada yayılan "IQ’su 79 ve altında olanlara ehliyet verilmeyecek" iddiası gündem oldu. Bu durum mevzuattaki ifadelerin yeniden değerlendirilmesine yol açtı. Uygulamanın içeriği ve nasıl işletileceği ise belirsizliğini koruyor. Peki, ehliyet almak için IQ testi zorunlu hale gelecek mi? Tüm detaylar burada...
Sosyal medya platformlarında geniş yankı uyandıran “IQ’su 79’un altında olan kişilere ehliyet verilmeyecek” iddiaları, ehliyet almak isteyen birçok bireyi kaygılandırdı. Türkiye'de sürücü belgesiyle alakalı sağlık şartlarına yönelik yönetmelikte yer alan bazı noktaların tekrar gündeme gelmesi, bu tartışmaları sürükledi. Acaba, eğer doğruysa ehliyet almak için IQ testi şartı mı getirilecek? İşte konunun detayları...
Son günlerde sosyal medya kullanıcıları arasında hızla yayılan bir haber, sürücü belgesi almak isteyenlerin IQ seviyesinin en az 79 olmasını zorunlu hale getirdiği şeklindeydi. Bu seviyenin altında kalanların ise sürüş yapamayacağı, dolayısıyla ehliyet sahibi olamayacağı ifade edildi. Söz konusu paylaşımlar, düzenlemenin trafik güvenliğini artırmayı amaçladığına dikkat çekiyor.
EHLİYET ALIMINDA IQ TESTİ ZORUNLU MU?
"Sürücü Adayları ve Sürücülerde Aranacak Sağlık Şartları ile Muayenelerine Dair Yönetmelik" çerçevesinde ruh ve sinir hastalıklarına dair belirlenmiş kriterler mevcut. Bu yönetmelikte, IQ seviyesi 79 ve altında olan, zeka geriliği tanısı almış bireylerin ehliyet alamayacağına dair bir hüküm yer almakta.
UZMAN DEĞERLENDİRMESİ ŞARTI
Yönetmelikteki hükümlere göre, zeka geriliği, demans, dikkat eksikliği, duygusal dengesizlik veya davranışsal sorunlar gibi zihinsel sağlık problemleri yaşayan kişilerin mutlaka bir psikiyatri uzmanı tarafından değerlendirilmesi gerekmekte. Bu değerlendirmeden sonra, ehliyet alıp alamayacaklarına dair nihai karar veriliyor. Böylece IQ testinin uygulaması tüm adaylar için zorunlu olmayabilir, ancak zihinsel sağlık sorunları taşıyan bireyler için bu durum gündeme gelebiliyor.
EHLİYETİN ZİHİNSEL SINIRI NEDİR?
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, IQ seviyesi 79 ve altındaki bireyler "hafif zihinsel yetersizlik" grubunda değerlendirilmektedir. Bu kriter, Türkiye’deki mevcut düzenlemelerle uyum göstermektedir. Ancak, bu sınırın uygulanma şekli ve yalnızca psikiyatrist görüşü doğrultusunda mı olacağı hâlâ tartışma konusu.
Bu sınır, Dünya Sağlık Örgütü’nün zihinsel gerilik kategorisinde "hafif zihinsel yetersizlik" kapsamıyla örtüşüyor. Ancak bazı sosyal medya kullanıcıları, bu uygulamanın pratikte nasıl işleyeceği konusunda belirsizlikler olduğuna dikkat çekiyor.
"Sürücü Adayları ve Sürücülerde Aranacak Sağlık Şartları İle Muayenelere Dair Yönetmelik" kapsamındaki ruh ve sinir hastalıkları muayenesine ilişkin hükümler doğrultusunda, ehliyet verilemeyecek durumlar arasında IQ düzeyine dair ifadeler şu şekildedir:
(1) Ruh sağlığı sorunları olan; doğuştan gelen ya da hastalık, travma veya beyin operasyonları neticesinde kötüleşmiş ağır akıl hastalığına sahip olan bireyler, zeka geriliği bulunanlar, demans tanısı olan bireyler ve/veya yaşlılığa bağlı olarak davranış bozukluğu yaşayanlar, zorunlu olarak ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanı tarafından değerlendirilecektir.
Buna göre, ehliyet verilmeyecek durumlar şunlardır;
1) Zeka geriliği (IQ seviyesi 79 ve altında),
2) Bunama,
3) Dikkat eksikliği, duygusal dengesizlik veya sürekli bir hastalık ya da ilaç etkisi sebebiyle düşünce bozukluğu,
4) Alkol bağımlılığı olan bireyler ya da alkollü araç kullanmaktan vazgeçmeyenler,
5) Uyuşturucu veya uyarıcı maddelere bağımlı olup olmadığını sorgulamayanlar veya bu maddeleri düzenli olarak kullananlar.
